ADIPATI KERTONEGORO Pahlawan Saka Ngawi

Penulis: Budi Hantara | 14 Oct 2025 | Pengunjung: 1692
Cover
Kertonegoro minangka adipati Gendhingan sing kondhang kaloka. Saiki Kertonegoro digunakake kanggo jeneng terminal bis ana ing kutha Ngawi. Jaman biyen kadipaten Gendhingan memungsuhan kalawan bangsa Walanda. Bukti-bukti sejarah bisa ditemokake ana ing desa Gendhingan kecamatan Widodaren, Karan Gendhingan amarga masyarakate duweni pakulinan nggendhing. Kesenian rakyat ana ing desa kono biasane migunakake gendhing sing diiringi karo gamelan. Kesenian rakyat sing ngrembaka ana ing desa Gendhingan kayata : tayub, kethoprak lan wayang. Saben ana tanggapan mesthi ngumandhang suwarane gendhing. Mula karan desa Gendhingan.

Ana ing babad Gendhingan dicaritakake yen adipati Kertonegoro kuwi putrane raja Mataram, sing wektu kuwi punjere paprentahan ana ing Kartasura. Kertonegoro putra saka garwa selir, sing diopeni dening Ki Ageng Jogorogo. Wiwit cilik digegulang ilmu utama sing dadi landhesane wong urip. Kertonegoro dadi satriya gagah pideksa, pinter samu barang kalir. Katon pinunjul tinimbang bocah sapantarane. Olah kanuragan lan kasantosane budi ora nguciwani. Kertonegoro duwe watak andhap asor lan seneng tetulung marang kawula alit. Kabeh mau amarga labuh labete Ki Ageng Jogorogo.

Sawise dewasa, Kertonogoro diajak sowan Sang Prabu ana ing Kartasura. Sang prabu rumangsa bombong nyawang Kertonegoro sing gagah pideksa lan bagus rupane. Sang prabu ora tidha-tidha ngrangkul Kertonegoro karo ngendika, yen sejatine Kertonegoro kuwi putrane. Sang Prabu ora supe ngaturake gedhene rasa panarima marang Ki Ageng Jogorogo, sing uwis nggulawenthah putrane nganti bisa dadi satriya utama. Kertonegoro uwis pantes dadi pangarsa, mulane banjur diwisudha dadi adipati Gendhingan kanthi jeneng Kanjeng Raden Tumenggung Anom Arya Kertonegoro.

Kanjeng adipati nglakokake rodhane paprentahan kanthi tumata. Apa maneh disengkuyung dening patih Ronggolono sing wasis babagan ilmu paprentahan. Mula ora nggumunake yen kadipaten Gendhingan dadi kadipaten sing maju, uripe rakyat adil makmur. Kahanan kaya mangkono ndadekake adipati sakiwa tengene dadi meri, banjur sekongkol kara bangsa Walanda kanggo ngubuhake kadipaten Gendhingan. Para adipati lan bangsa Walanda banjur gawe cara licik kanggo mateni adipati Kertonegoro.

Memungsuhan antarane adipati Kertonegoro kalawan Walanda amarga tumindake bangsa Walanda sing sawenang-wenang marang rakyat cilik. Kanjeng adipati ora tega nyawang rakyat cilik ditindhes. Adipati Kertonegoro sing mbelani dianggep mungsuh dening Walanda. Apa maneh sawise Walanda mangerteni yen tilas prajurite Pangeran Diponegoro diayomi dening Kertonegoro.

Perang ora bisa diselaki. Walanda kuwalahen, ora saguh ngalahake prajurit-prajurit kadipaten Gendhingan. Wis bola-bali Walanda kalah perang. Adipati kertonegoro disengkuyung dening rakyate sing padha rukun mbelani wilayahe. Semboyane para prajurit Gendhingan 'Lemah sakilan ditohi pati.'

Bangsa Walanda sansaya miris amarga patih Gendhingan sing aran Ronggolono madeg dadi senapati. Patih Ronggolono nyata waskitha ing babagan olah kaprajuritan lan duweni kasekten sing dhuwur. Ora ana gaman sing bisa natoni kulite. Prasasat ditumbak lakak-lakak, disuduk manthuk-manthuk. Bangsa Walanda sing rumangsa kuwalahen banjur migunakake cara licik. Para adipati sing ora seneng karo Kertonegoro banjur ethok-ethok ngajak bedhamen, nglereni perang. Adipati Kertonegoro katuran ngrawuhi pahargyan minangka tandha bedhamen lan paseduluran. Ana ing pahargyan kuwi nanggap tayub kanggo ngregengake suwasana. Adipati Kertonegoro klakon ngrawuhi pahargyan. Para adipati sing dadi antheke Walanda uga padha teka. Kanjeng adipati ora nggraita yen pahargyan kuwi amung akal licike Walanda kanggo ngarah patine.

Papan pahargyan jarake rada adoh saka kadipaten Gendhingan. Mula adipati Kertonegoro nitih jaran klangenane, sing aran Pager waja. Pager waja dudu jaran sembarangan, nanging jaran sing sekti. Jaran sing nduweni naluri kaya manungsa. Playune kaya angin lan bisa mlumpat dhuwur, mulane diarani jaran sembrani sing bisa mabur.

Tayub wis kawiwitan nalika adipati Kertonegoro teka papan sing dituju. Suwasa regeng banget. Akeh sing padha melu jejogedan. Kanjeng adipati kanthi waspada jumangkah tumuju papan sing uwis disiapake. Ananging durung nganti lenggah, prajurit Walanda sing uwis sikep gegaman ngepung adipati Kertonegoro. Sanalika papan pahargyan dadi ajang paprangan. Mula papan kono karan Kajangan. Adipati Kertonegoro ora bakal mundur ngadhepi prajurit Walanda sing cacahe ora bisa dietung. Tandange pindha bantheng ketaton. Pager Waja sing dicancang ora adoh karo papan kono krungu suwarane bendarane sing rada kuwalahan ngadhepi prajurit Walanda. Pager Waja mberot sakayange nganti uwit sing dienggo nyancang bedhol sakoyote. Pager Waja melu ngamuk ana ing tengahing palagan. Ora preduli akeh prajurit Walanda mati kapidak dadi tumbal. Sing baku bisa nylametake bendarane. Adipati Kertonegoro banjur nyengklak ana gegere Pager Waja. Bisa mateni prajurit Walanda pirang-pirang cacahe. Amarga paprangan ora timbang, adipati Kertonegoro banjur ninggalake palagan. Jaran Pager Waja dicablek pratandha enggal ninggalake papan paprangan. Sanalika Pager Waja nggedruk lemah banjur mlumpat dhuwur kaya mabur.

Sawise kadadeyan kuwi Walanda ngepung kadipaten Gendhingan. Adipati Kertonegoro banjur nyiapake prajurit sagelar sapapan kanggo ngadhepi. Prajurit Walanda akeh sing mati kocar-kacir. Ananging sawise Patih Ronggolono sing dadi senapatine perang kuwi gugur, prajurit Gendhingan rumangsa kelangan piandel. Walanda kasil ngobrak-abrik kadipaten Gendhingan. Gugure Patih Ronggolono dadi kusumaning bangsa lan dimakamake ana ing gunung Jabalkadhas Ngrambe.

Adipati Kertonegoro kepeksa ninggalake kadipaten Gendhingan saperlu nata kekuwatane prajurit. Sawisa rumangsa kuwat lan gelare perang kasil karancang kanthi premati, adipati Kertonegoro banjur nggempur kadipaten Gendhingan sing uwis dikuwasani Walanda. Perang gedhe ora bisa dicegah. Prajurit sing gugur ana ing palagan ora etungan cacahe. Wusana kadipaten Gendhingan kasil direbut maneh. Kahanane kadipaten Gendhingan nrenyuhake. Omah-omah uwis padha rubuh kobong dadi awu lan rata karo lemah. Kahanan kadipaten dadi rusak, ora bisa kanggo nerusake lakune paprentahan. Kanjeng Adipati banjur ninggalake tlatah Gendhingan. Sing dituju papan sepi, adoh saka pasrawungan, yaiku laladan Sine. Adipati Kertonegoro nyepi ana Sine nganti sedane.

Komentar

Perzz 2025-10-17 09:04:18

kebanyakan bu 😭

YASMIN KHAIRUL NISA 2025-10-17 08:47:40

Kertonegoro minangka adipati Gendhingan sing kondhang kaloka. Saiki Kertonegoro digunakake kanggo jeneng terminal bis ana ing kutha Ngawi. Jaman biyen kadipaten Gendhingan memungsuhan kalawan bangsa Walanda. Bukti-bukti sejarah bisa ditemokake ana ing desa Gendhingan kecamatan Widodaren, Karan Gendhingan amarga masyarakate duweni pakulinan nggendhing. Kesenian rakyat ana ing desa kono biasane migunakake gendhing sing diiringi karo gamelan. Kesenian rakyat sing ngrembaka ana ing desa Gendhingan kayata : tayub, kethoprak lan wayang. Saben ana tanggapan mesthi ngumandhang suwarane gendhing. Mula karan desa Gendhingan.\r\n\r\nAna ing babad Gendhingan dicaritakake yen adipati Kertonegoro kuwi putrane raja Mataram, sing wektu kuwi punjere paprentahan ana ing Kartasura. Kertonegoro putra saka garwa selir, sing diopeni dening Ki Ageng Jogorogo. Wiwit cilik digegulang ilmu utama sing dadi landhesane wong urip. Kertonegoro dadi satriya gagah pideksa, pinter samu barang kalir. Katon pinunjul tinimbang bocah sapantarane. Olah kanuragan lan kasantosane budi ora nguciwani. Kertonegoro duwe watak andhap asor lan seneng tetulung marang kawula alit. Kabeh mau amarga labuh labete Ki Ageng Jogorogo.\r\n\r\nSawise dewasa, Kertonogoro diajak sowan Sang Prabu ana ing Kartasura. Sang prabu rumangsa bombong nyawang Kertonegoro sing gagah pideksa lan bagus rupane. Sang prabu ora tidha-tidha ngrangkul Kertonegoro karo ngendika, yen sejatine Kertonegoro kuwi putrane. Sang Prabu ora supe ngaturake gedhene rasa panarima marang Ki Ageng Jogorogo, sing uwis nggulawenthah putrane nganti bisa dadi satriya utama. Kertonegoro uwis pantes dadi pangarsa, mulane banjur diwisudha dadi adipati Gendhingan kanthi jeneng Kanjeng Raden Tumenggung Anom Arya Kertonegoro.\r\n\r\nKanjeng adipati nglakokake rodhane paprentahan kanthi tumata. Apa maneh disengkuyung dening patih Ronggolono sing wasis babagan ilmu paprentahan. Mula ora nggumunake yen kadipaten Gendhingan dadi kadipaten sing maju, uripe rakyat adil makmur. Kahanan kaya mangkono ndadekake adipati sakiwa tengene dadi meri, banjur sekongkol kara bangsa Walanda kanggo ngubuhake kadipaten Gendhingan. Para adipati lan bangsa Walanda banjur gawe cara licik kanggo mateni adipati Kertonegoro.\r\n\r\nMemungsuhan antarane adipati Kertonegoro kalawan Walanda amarga tumindake bangsa Walanda sing sawenang-wenang marang rakyat cilik. Kanjeng adipati ora tega nyawang rakyat cilik ditindhes. Adipati Kertonegoro sing mbelani dianggep mungsuh dening Walanda. Apa maneh sawise Walanda mangerteni yen tilas prajurite Pangeran Diponegoro diayomi dening Kertonegoro.\r\n\r\nPerang ora bisa diselaki. Walanda kuwalahen, ora saguh ngalahake prajurit-prajurit kadipaten Gendhingan. Wis bola-bali Walanda kalah perang. Adipati kertonegoro disengkuyung dening rakyate sing padha rukun mbelani wilayahe. Semboyane para prajurit Gendhingan \'Lemah sakilan ditohi pati.\'\r\n\r\nBangsa Walanda sansaya miris amarga patih Gendhingan sing aran Ronggolono madeg dadi senapati. Patih Ronggolono nyata waskitha ing babagan olah kaprajuritan lan duweni kasekten sing dhuwur. Ora ana gaman sing bisa natoni kulite. Prasasat ditumbak lakak-lakak, disuduk manthuk-manthuk. Bangsa Walanda sing rumangsa kuwalahen banjur migunakake cara licik. Para adipati sing ora seneng karo Kertonegoro banjur ethok-ethok ngajak bedhamen, nglereni perang. Adipati Kertonegoro katuran ngrawuhi pahargyan minangka tandha bedhamen lan paseduluran. Ana ing pahargyan kuwi nanggap tayub kanggo ngregengake suwasana. Adipati Kertonegoro klakon ngrawuhi pahargyan. Para adipati sing dadi antheke Walanda uga padha teka. Kanjeng adipati ora nggraita yen pahargyan kuwi amung akal licike Walanda kanggo ngarah patine.\r\n\r\nPapan pahargyan jarake rada adoh saka kadipaten Gendhingan. Mula adipati Kertonegoro nitih jaran klangenane, sing aran Pager waja. Pager waja dudu jaran sembarangan, nanging jaran sing sekti. Jaran sing nduweni naluri kaya manungsa. Playune kaya angin lan bisa mlumpat dhuwur, mulane diarani jaran sembrani sing bisa mabur.\r\n\r\nTayub wis kawiwitan nalika adipati Kertonegoro teka papan sing dituju. Suwasa regeng banget. Akeh sing padha melu jejogedan. Kanjeng adipati kanthi waspada jumangkah tumuju papan sing uwis disiapake. Ananging durung nganti lenggah, prajurit Walanda sing uwis sikep gegaman ngepung adipati Kertonegoro. Sanalika papan pahargyan dadi ajang paprangan. Mula papan kono karan Kajangan. Adipati Kertonegoro ora bakal mundur ngadhepi prajurit Walanda sing cacahe ora bisa dietung. Tandange pindha bantheng ketaton. Pager Waja sing dicancang ora adoh karo papan kono krungu suwarane bendarane sing rada kuwalahan ngadhepi prajurit Walanda. Pager Waja mberot sakayange nganti uwit sing dienggo nyancang bedhol sakoyote. Pager Waja melu ngamuk ana ing tengahing palagan. Ora preduli akeh prajurit Walanda mati kapidak dadi tumbal. Sing baku bisa nylametake bendarane. Adipati Kertonegoro banjur nyengklak ana gegere Pager Waja. Bisa mateni prajurit Walanda pirang-pirang cacahe. Amarga paprangan ora timbang, adipati Kertonegoro banjur ninggalake palagan. Jaran Pager Waja dicablek pratandha enggal ninggalake papan paprangan. Sanalika Pager Waja nggedruk lemah banjur mlumpat dhuwur kaya mabur.\r\n\r\nSawise kadadeyan kuwi Walanda ngepung kadipaten Gendhingan. Adipati Kertonegoro banjur nyiapake prajurit sagelar sapapan kanggo ngadhepi. Prajurit Walanda akeh sing mati kocar-kacir. Ananging sawise Patih Ronggolono sing dadi senapatine perang kuwi gugur, prajurit Gendhingan rumangsa kelangan piandel. Walanda kasil ngobrak-abrik kadipaten Gendhingan. Gugure Patih Ronggolono dadi kusumaning bangsa lan dimakamake ana ing gunung Jabalkadhas Ngrambe.\r\n\r\nAdipati Kertonegoro kepeksa ninggalake kadipaten Gendhingan saperlu nata kekuwatane prajurit. Sawisa rumangsa kuwat lan gelare perang kasil karancang kanthi premati, adipati Kertonegoro banjur nggempur kadipaten Gendhingan sing uwis dikuwasani Walanda. Perang gedhe ora bisa dicegah. Prajurit sing gugur ana ing palagan ora etungan cacahe. Wusana kadipaten Gendhingan kasil direbut maneh. Kahanane kadipaten Gendhingan nrenyuhake. Omah-omah uwis padha rubuh kobong dadi awu lan rata karo lemah. Kahanan kadipaten dadi rusak, ora bisa kanggo nerusake lakune paprentahan. Kanjeng Adipati banjur ninggalake tlatah Gendhingan. Sing dituju papan sepi, adoh saka pasrawungan, yaiku laladan Sine. Adipati Kertonegoro nyepi ana Sine nganti sedane.\r\n

Naffisyah bilqis g.w 2025-10-17 08:44:14

Tentu, ini terjemahan teks tersebut ke dalam Bahasa Indonesia:\r\n \r\nKertonegoro adalah adipati Gendhingan yang sangat terkenal. Sekarang, Kertonegoro digunakan sebagai nama terminal bus di kota Ngawi. Dahulu, kadipaten Gendhingan bermusuhan dengan bangsa Belanda. Bukti-bukti sejarah bisa ditemukan di desa Gendhingan, kecamatan Widodaren. Disebut Gendhingan karena masyarakatnya memiliki kebiasaan bermain gamelan (nggendhing). Kesenian rakyat di desa itu biasanya menggunakan gamelan sebagai pengiring. Kesenian rakyat yang berkembang di desa Gendhingan antara lain: tayub, kethoprak, dan wayang. Setiap ada acara hiburan, suara gamelan selalu berkumandang. Oleh karena itu, disebut desa Gendhingan.\r\n \r\nDalam babad Gendhingan diceritakan bahwa adipati Kertonegoro adalah putra raja Mataram, yang waktu itu pusat pemerintahannya berada di Kartasura. Kertonegoro adalah putra dari selir, yang diasuh oleh Ki Ageng Jogorogo. Sejak kecil, ia diajari ilmu utama yang menjadi landasan hidup. Kertonegoro tumbuh menjadi kesatria yang gagah perkasa, pintar dalam segala hal. Ia tampak lebih unggul daripada anak-anak seusianya. Kemampuan bela diri dan kekuatan batinnya tidak mengecewakan. Kertonegoro memiliki watak rendah hati dan senang menolong rakyat kecil. Semua itu berkat jasa Ki Ageng Jogorogo.\r\n \r\nSetelah dewasa, Kertonegoro diajak menghadap raja di Kartasura. Sang raja merasa bangga melihat Kertonegoro yang gagah perkasa dan tampan rupanya. Sang raja tanpa ragu memeluk Kertonegoro sambil berkata bahwa sebenarnya Kertonegoro adalah putranya. Sang raja tidak lupa menyampaikan rasa terima kasih yang sebesar-besarnya kepada Ki Ageng Jogorogo, yang telah mendidik putranya hingga bisa menjadi kesatria utama. Kertonegoro sudah pantas menjadi pemimpin, maka kemudian ia dilantik menjadi adipati Gendhingan dengan nama Kanjeng Raden Tumenggung Anom Arya Kertonegoro.\r\n \r\nKanjeng adipati menjalankan roda pemerintahan dengan tertib. Apalagi didukung oleh patih Ronggolono yang ahli dalam ilmu pemerintahan. Maka tidak mengherankan jika kadipaten Gendhingan menjadi kadipaten yang maju, kehidupan rakyat adil makmur. Keadaan seperti itu membuat adipati di sekitarnya menjadi iri, lalu bersekongkol dengan bangsa Belanda untuk menjatuhkan kadipaten Gendhingan. Para adipati dan bangsa Belanda kemudian membuat cara licik untuk membunuh adipati Kertonegoro.\r\n \r\nPermusuhan antara adipati Kertonegoro dengan Belanda disebabkan oleh tindakan bangsa Belanda yang sewenang-wenang terhadap rakyat kecil. Kanjeng adipati tidak tega melihat rakyat kecil ditindas. Adipati Kertonegoro yang membela dianggap musuh oleh Belanda. Apalagi setelah Belanda mengetahui bahwa bekas prajurit Pangeran Diponegoro dilindungi oleh Kertonegoro.\r\n \r\nPerang tidak bisa dihindari. Belanda kewalahan, tidak sanggup mengalahkan prajurit-prajurit kadipaten Gendhingan. Sudah berkali-kali Belanda kalah perang. Adipati Kertonegoro didukung oleh rakyatnya yang bersatu padu membela wilayahnya. Semboyan para prajurit Gendhingan \'Sejengkal tanah dibela sampai mati.\'\r\n \r\nBangsa Belanda semakin khawatir karena patih Gendhingan yang bernama Ronggolono diangkat menjadi senapati (panglima perang). Patih Ronggolono sangat ahli dalam bidang kemiliteran dan memiliki kesaktian yang tinggi. Tidak ada senjata yang bisa melukai kulitnya. Seolah-olah ditombak berkali-kali, ditusuk hanya memantul. Bangsa Belanda yang merasa kewalahan kemudian menggunakan cara licik. Para adipati yang tidak suka dengan Kertonegoro kemudian berpura-pura mengajak berdamai, menghentikan perang. Adipati Kertonegoro diundang untuk menghadiri perayaan sebagai tanda perdamaian dan persaudaraan. Dalam perayaan itu diadakan tayub untuk memeriahkan suasana. Adipati Kertonegoro menghadiri perayaan tersebut. Para adipati yang menjadi antek Belanda juga datang. Kanjeng adipati tidak menyadari bahwa perayaan itu hanyalah akal licik Belanda untuk mencelakai dirinya.\r\n \r\nTempat perayaan jaraknya agak jauh dari kadipaten Gendhingan. Maka adipati Kertonegoro menunggangi kuda kesayangannya, yang bernama Pager Waja. Pager Waja bukan kuda sembarangan, melainkan kuda yang sakti. Kuda yang memiliki naluri seperti manusia. Larinya seperti angin dan bisa melompat tinggi, maka disebut kuda sembrani yang bisa terbang.\r\n \r\nTayub sudah dimulai ketika adipati Kertonegoro tiba di tempat yang dituju. Suasana sangat meriah. Banyak yang ikut menari. Kanjeng adipati dengan waspada melangkah menuju tempat yang sudah disiapkan. Namun belum sempat duduk, prajurit Belanda yang sudah siap dengan senjata mengepung adipati Kertonegoro. Seketika tempat perayaan menjadi ajang pertempuran. Maka tempat itu disebut Kajangan. Adipati Kertonegoro tidak akan mundur menghadapi prajurit Belanda yang jumlahnya tidak terhitung. Gerakannya seperti banteng terluka. Pager Waja yang ditambatkan tidak jauh dari tempat itu mendengar suara tuannya yang agak kewalahan menghadapi prajurit Belanda. Pager Waja meronta sekuat tenaga hingga pohon yang digunakan untuk menambatkan tercabut beserta akarnya. Pager Waja ikut mengamuk di tengah medan pertempuran. Tidak peduli banyak prajurit Belanda mati terinjak menjadi korban. Yang penting bisa menyelamatkan tuannya. Adipati Kertonegoro kemudian menaiki punggung Pager Waja. Bisa membunuh prajurit Belanda berkali-kali jumlahnya. Karena pertempuran tidak seimbang, adipati Kertonegoro kemudian meninggalkan medan pertempuran. Kuda Pager Waja didera sebagai tanda untuk segera meninggalkan tempat pertempuran. Seketika Pager Waja menghentakkan tanah lalu melompat tinggi seperti terbang.\r\n \r\nSetelah kejadian itu, Belanda mengepung kadipaten Gendhingan. Adipati Kertonegoro kemudian menyiapkan prajurit sepenuhnya untuk menghadapi. Banyak prajurit Belanda yang mati berantakan. Namun setelah Patih Ronggolono yang menjadi senapati perang itu gugur, prajurit Gendhingan merasa kehilangan andalan. Belanda berhasil mengobrak-abrik kadipaten Gendhingan. Gugurnya Patih Ronggolono menjadi pahlawan bangsa dan dimakamkan di gunung Jabalkadhas Ngrambe.\r\n \r\nAdipati Kertonegoro terpaksa meninggalkan kadipaten Gendhingan untuk mengatur kekuatan prajurit. Setelah merasa kuat dan strategi perang berhasil dirancang dengan cermat, adipati Kertonegoro kemudian menggempur kadipaten Gendhingan yang sudah dikuasai Belanda. Perang besar tidak bisa dicegah. Prajurit yang gugur di medan pertempuran tidak terhitung jumlahnya. Akhirnya kadipaten Gendhingan berhasil direbut kembali. Keadaan kadipaten Gendhingan sangat menyedihkan. Rumah-rumah sudah roboh terbakar menjadi abu dan rata dengan tanah. Keadaan kadipaten menjadi rusak, tidak bisa digunakan untuk meneruskan jalannya pemerintahan. Kanjeng Adipati kemudian meninggalkan wilayah Gendhingan. Yang dituju adalah tempat sepi, jauh dari keramaian, yaitu daerah Sine. Adipati Kertonegoro menyepi di Sine hingga wafatnya.

YASMIN KHAIRUL NISA 2025-10-17 08:43:00

Kertonegoro minangka adipati Gendhingan sing kondhang kaloka. Saiki Kertonegoro digunakake kanggo jeneng terminal bis ana ing kutha Ngawi. Jaman biyen kadipaten Gendhingan memungsuhan kalawan bangsa Walanda. Bukti-bukti sejarah bisa ditemokake ana ing desa Gendhingan kecamatan Widodaren, Karan Gendhingan amarga masyarakate duweni pakulinan nggendhing. Kesenian rakyat ana ing desa kono biasane migunakake gendhing sing diiringi karo gamelan. Kesenian rakyat sing ngrembaka ana ing desa Gendhingan kayata : tayub, kethoprak lan wayang. Saben ana tanggapan mesthi ngumandhang suwarane gendhing. Mula karan desa Gendhingan.\r\n\r\nAna ing babad Gendhingan dicaritakake yen adipati Kertonegoro kuwi putrane raja Mataram, sing wektu kuwi punjere paprentahan ana ing Kartasura. Kertonegoro putra saka garwa selir, sing diopeni dening Ki Ageng Jogorogo. Wiwit cilik digegulang ilmu utama sing dadi landhesane wong urip. Kertonegoro dadi satriya gagah pideksa, pinter samu barang kalir. Katon pinunjul tinimbang bocah sapantarane. Olah kanuragan lan kasantosane budi ora nguciwani. Kertonegoro duwe watak andhap asor lan seneng tetulung marang kawula alit. Kabeh mau amarga labuh labete Ki Ageng Jogorogo.\r\n\r\nSawise dewasa, Kertonogoro diajak sowan Sang Prabu ana ing Kartasura. Sang prabu rumangsa bombong nyawang Kertonegoro sing gagah pideksa lan bagus rupane. Sang prabu ora tidha-tidha ngrangkul Kertonegoro karo ngendika, yen sejatine Kertonegoro kuwi putrane. Sang Prabu ora supe ngaturake gedhene rasa panarima marang Ki Ageng Jogorogo, sing uwis nggulawenthah putrane nganti bisa dadi satriya utama. Kertonegoro uwis pantes dadi pangarsa, mulane banjur diwisudha dadi adipati Gendhingan kanthi jeneng Kanjeng Raden Tumenggung Anom Arya Kertonegoro.\r\n\r\nKanjeng adipati nglakokake rodhane paprentahan kanthi tumata. Apa maneh disengkuyung dening patih Ronggolono sing wasis babagan ilmu paprentahan. Mula ora nggumunake yen kadipaten Gendhingan dadi kadipaten sing maju, uripe rakyat adil makmur. Kahanan kaya mangkono ndadekake adipati sakiwa tengene dadi meri, banjur sekongkol kara bangsa Walanda kanggo ngubuhake kadipaten Gendhingan. Para adipati lan bangsa Walanda banjur gawe cara licik kanggo mateni adipati Kertonegoro.\r\n\r\nMemungsuhan antarane adipati Kertonegoro kalawan Walanda amarga tumindake bangsa Walanda sing sawenang-wenang marang rakyat cilik. Kanjeng adipati ora tega nyawang rakyat cilik ditindhes. Adipati Kertonegoro sing mbelani dianggep mungsuh dening Walanda. Apa maneh sawise Walanda mangerteni yen tilas prajurite Pangeran Diponegoro diayomi dening Kertonegoro.\r\n\r\nPerang ora bisa diselaki. Walanda kuwalahen, ora saguh ngalahake prajurit-prajurit kadipaten Gendhingan. Wis bola-bali Walanda kalah perang. Adipati kertonegoro disengkuyung dening rakyate sing padha rukun mbelani wilayahe. Semboyane para prajurit Gendhingan \'Lemah sakilan ditohi pati.\'\r\n\r\nBangsa Walanda sansaya miris amarga patih Gendhingan sing aran Ronggolono madeg dadi senapati. Patih Ronggolono nyata waskitha ing babagan olah kaprajuritan lan duweni kasekten sing dhuwur. Ora ana gaman sing bisa natoni kulite. Prasasat ditumbak lakak-lakak, disuduk manthuk-manthuk. Bangsa Walanda sing rumangsa kuwalahen banjur migunakake cara licik. Para adipati sing ora seneng karo Kertonegoro banjur ethok-ethok ngajak bedhamen, nglereni perang. Adipati Kertonegoro katuran ngrawuhi pahargyan minangka tandha bedhamen lan paseduluran. Ana ing pahargyan kuwi nanggap tayub kanggo ngregengake suwasana. Adipati Kertonegoro klakon ngrawuhi pahargyan. Para adipati sing dadi antheke Walanda uga padha teka. Kanjeng adipati ora nggraita yen pahargyan kuwi amung akal licike Walanda kanggo ngarah patine.\r\n\r\nPapan pahargyan jarake rada adoh saka kadipaten Gendhingan. Mula adipati Kertonegoro nitih jaran klangenane, sing aran Pager waja. Pager waja dudu jaran sembarangan, nanging jaran sing sekti. Jaran sing nduweni naluri kaya manungsa. Playune kaya angin lan bisa mlumpat dhuwur, mulane diarani jaran sembrani sing bisa mabur.\r\n\r\nTayub wis kawiwitan nalika adipati Kertonegoro teka papan sing dituju. Suwasa regeng banget. Akeh sing padha melu jejogedan. Kanjeng adipati kanthi waspada jumangkah tumuju papan sing uwis disiapake. Ananging durung nganti lenggah, prajurit Walanda sing uwis sikep gegaman ngepung adipati Kertonegoro. Sanalika papan pahargyan dadi ajang paprangan. Mula papan kono karan Kajangan. Adipati Kertonegoro ora bakal mundur ngadhepi prajurit Walanda sing cacahe ora bisa dietung. Tandange pindha bantheng ketaton. Pager Waja sing dicancang ora adoh karo papan kono krungu suwarane bendarane sing rada kuwalahan ngadhepi prajurit Walanda. Pager Waja mberot sakayange nganti uwit sing dienggo nyancang bedhol sakoyote. Pager Waja melu ngamuk ana ing tengahing palagan. Ora preduli akeh prajurit Walanda mati kapidak dadi tumbal. Sing baku bisa nylametake bendarane. Adipati Kertonegoro banjur nyengklak ana gegere Pager Waja. Bisa mateni prajurit Walanda pirang-pirang cacahe. Amarga paprangan ora timbang, adipati Kertonegoro banjur ninggalake palagan. Jaran Pager Waja dicablek pratandha enggal ninggalake papan paprangan. Sanalika Pager Waja nggedruk lemah banjur mlumpat dhuwur kaya mabur.\r\n\r\nSawise kadadeyan kuwi Walanda ngepung kadipaten Gendhingan. Adipati Kertonegoro banjur nyiapake prajurit sagelar sapapan kanggo ngadhepi. Prajurit Walanda akeh sing mati kocar-kacir. Ananging sawise Patih Ronggolono sing dadi senapatine perang kuwi gugur, prajurit Gendhingan rumangsa kelangan piandel. Walanda kasil ngobrak-abrik kadipaten Gendhingan. Gugure Patih Ronggolono dadi kusumaning bangsa lan dimakamake ana ing gunung Jabalkadhas Ngrambe.\r\n\r\nAdipati Kertonegoro kepeksa ninggalake kadipaten Gendhingan saperlu nata kekuwatane prajurit. Sawisa rumangsa kuwat lan gelare perang kasil karancang kanthi premati, adipati Kertonegoro banjur nggempur kadipaten Gendhingan sing uwis dikuwasani Walanda. Perang gedhe ora bisa dicegah. Prajurit sing gugur ana ing palagan ora etungan cacahe. Wusana kadipaten Gendhingan kasil direbut maneh. Kahanane kadipaten Gendhingan nrenyuhake. Omah-omah uwis padha rubuh kobong dadi awu lan rata karo lemah. Kahanan kadipaten dadi rusak, ora bisa kanggo nerusake lakune paprentahan. Kanjeng Adipati banjur ninggalake tlatah Gendhingan. Sing dituju papan sepi, adoh saka pasrawungan, yaiku laladan Sine. Adipati Kertonegoro nyepi ana Sine nganti sedane.\r\n

SHAFIQAH CLARA NELLZHA 2025-10-17 08:37:17

ADIPATI KERTONEGORO – Pahlawan Saka Ngawi\r\n\r\nPenulis: Budi Hantara | 14 Oktober 2025 | Pengunjung: 425\r\n\r\nAdipati Kertonegoro punika adipati saking Kabupaten Gendhingan ingkang misuwur kaloka. Saiki, nama Kertonegoro dipun-ginakaken dados nama terminal bis ing kitha Ngawi. Nalika jaman rumiyin, Kadipaten Gendhingan nate memungsuhan kaliyan bangsa Walanda. Buktiné sajarah taksih saged kapanggih wonten ing Désa Gendhingan, Kecamatan Widodaren.\r\n\r\nDésa punika sinebut Gendhingan amargi masyarakaté kagungan pakulinan nggendhing, tegesipun main gendhing utawa musik gamelan. Kesenian rakyat ing désa punika biasanipun ngginakaken gendhing minangka iringan. Kesenian rakyat ingkang ngrembaka ing Gendhingan antawisipun tayub, kethoprak, lan wayang. Saben wonten tanggapan, swarané gendhing mesthi kumandhang. Mula saka punika, désa punika sinebut Gendhingan.\r\n\r\nMiturut Babad Gendhingan, Adipati Kertonegoro punika putra saking Raja Mataram, ingkang wekdal punika puser pamaréntahané wonten Kartasura. Kertonegoro punika putra saking garwa selir, ingkang dipun asuh déning Ki Ageng Jogorogo. Wiwit alit, piyambakipun dipun gembleng ngèlmu utama, dados landasan urip menungso\r\n\r\nKertonegoro tuwuh dados satriya gagah, wani, pinter, lan bijaksana. Piyambakipun katon langkung unggul tinimbang bocah-bocah sanès ing umur sami. Ing babagan olah kanuragan lan budi pekerti, piyambakipun ngedab-edabi. Adipati Kertonegoro ugi kagungan watak andhap asor lan remen nulungi rakyat cilik. Kabeh punika amargi piwulang lan asuhané Ki Ageng Jogorogo.\r\n\r\nKetika sampun dewasa, Kertonegoro dipun ajak sowan dhateng Sang Prabu ing Kartasura. Sang Prabu sanget remen lan bangga mirsani Kertonegoro ingkang gagah lan bagus rupané. Sang Prabu lajeng maringi pangaksama lan ngandharaké yèn Kertonegoro punika putrané piyambak. Sang Prabu ugi matur panuwun dhumateng Ki Ageng Jogorogo ingkang sampun ngopeni lan nggulawenthah putrané kanthi saé.\r\n\r\nSoale Kertonegoro dipun anggep sampun pantes dados pemimpin, piyambakipun lajeng diwisudha dados Adipati Gendhingan kanthi gelar Kanjeng Raden Tumenggung Anom Arya Kertonegoro.\r\n\r\nKetika pemerintah, Kertonegoro biso nglajengaken paprentahan kanthi tumata lan adil, dipun bantu déning Patih Ronggolono ingkang wasis babagan pamréntahan. Mula boten nggumun yèn Kadipaten Gendhingan dados maju lan rakyaté hidup makmur.\r\n\r\nTapi, kamajuan punika ndadèkaké para adipati sakiwa-tengené meri. Wong-wong mau lajeng sekongkol kaliyan bangsa Walanda kanggé ngancur ne Kabupaten Gendhingan.\r\n\r\nPermusuhan punika kadadosan amargi bangsa Walanda nindakaké panyengsaraan marang rakyat cilik kanthi sawenang-wenang. Adipati Kertonegoro boten tega nyawang rakyaté dipun tindhes. Amarga piyambakipun béla rakyat, bangsa Walanda nganggep Kertonegoro dados mungsuh. Luwih-luwih sasampuné Walanda mangertosi yèn tilas prajurité Pangeran Diponegoro dipun ayomi déning Kertonegoro.\r\n\r\nPerang ageng boten biso di cegah. Walanda kaping pirang-pirang kalah perang. Adipati Kertonegoro dipun dhukung déning rakyaté ingkang padha rukun lan wani mbéla tanah kelairan. Semboyané prajurit Gendhingan yaiku:\r\n\r\n> “Lemah sakilan ditohi pati” — sejengkal lemah bakal dibéla nganti pati.\r\n\r\n\r\n\r\nBangsa Walanda saya giris amargi Patih Ronggolono, senapatiné Kabupaten Gendhingan, kagungan kasekten lan kawruh perang ingkang duwur. Ora ana gaman sing bisa natoni awaké. Tombak lan peluru boten mempan.\r\n\r\nAmarga gak saguh menang cara jujur, Walanda lajeng ngginakaké cara licik. Para adipati ingkang ora seneng karo Kertonegoro padha purapura ngajak bedhamèn, nglereni perang. Adipati Kertonegoro dipun undang rawuh ing pahargyan perdamaian minangka pralambang paseduluran.\r\n\r\nNalika pahargyan punika dipun wiwiti kanthi tayub kang rame, Adipati Kertonegoro rawuh kanthi waspada. Nanging dereng sempat lenggah, prajurit Walanda kanthi gegaman nggepung lan nyerang piyambakipun. Papan pahargyan punika langsung dados ajang paprangan, lan wiwit saking wekdal punika papan mauw sinebut Kajangan.\r\n\r\nAdipati Kertonegoro boten mundur sanajan kaélingi prajurit Walanda kang tanpa cacah. Piyambakipun perang kados banthèng ketaton.\r\nPager Waja, jaran sekti kagungané Adipati, krungu swarané bendarané lan banjur mberot nganti tali pangiketé pedhot. Pager Waja mlebu palagan, nyepak lan nyundhul prajurit Walanda nganti akèh sing mati.\r\n\r\nAdipati Kertonegoro pungkasané kasil diselamatkan, banjur nyengklak Pager Waja lan terus perang nganti akeh musuh tiwas. Amarga pasukan Walanda luwih akèh, Adipati Kertonegoro kapeksa mundur. Pager Waja lajeng mlumpat dhuwur kaya mabur ninggalaké medan perang.\r\n\r\nSasampuné kadadosan punika, Walanda ngepung Kadipaten Gendhingan. Adipati Kertonegoro nyiapaké prajurit-prajurité kanggo nglawan. Akeh prajurit Walanda mati lan pasukané kocar-kacir. Nanging, Patih Ronggolono pungkasané gugur ing peperangan, ndadèkaké semangat prajurit Gendhingan mudhun.\r\n\r\nKabupatemn Gendhingan banjur kasil direbut Walanda. Patih Ronggolono dipun anggep kusumaning bangsa, lan dimakamaké wonten Gunung Jabalkadhas, Ngrambe.\r\n\r\nAdipati Kertonegoro lajeng mundur saperlu nata kekuwatan anyar. Sasampuné kuwat, piyambakipun nyerang malih Kadipaten Gendhingan ingkang sampun dipun kuasani Walana. Perang ageng boten saged dipun kendhalèkaké. Akèh prajurit gugur ing palagan.\r\n\r\nPungkasané Kadipaten Gendhingan kasil direbut malih, naging kahanané sanget nrenyuhake. Kutha kadipaten ambruk lan kobong dados awu, pemerintahan boten saged diterusane\r\n\r\nKanjeng Adipati Kertonegoro lajeng ninggalake tlata Gendhengan lan nyeeppoi wonten neng papan sepi, laladan , dumugi pungkasanin gesangipun.

SHAFIQAH CLARA NELLZHA 2025-10-17 08:36:54

ADIPATI KERTONEGORO – Pahlawan Saka Ngawi\r\n\r\nPenulis: Budi Hantara | 14 Oktober 2025 | Pengunjung: 425\r\n\r\nAdipati Kertonegoro punika adipati saking Kabupaten Gendhingan ingkang misuwur kaloka. Saiki, nama Kertonegoro dipun-ginakaken dados nama terminal bis ing kitha Ngawi. Nalika jaman rumiyin, Kadipaten Gendhingan nate memungsuhan kaliyan bangsa Walanda. Buktiné sajarah taksih saged kapanggih wonten ing Désa Gendhingan, Kecamatan Widodaren.\r\n\r\nDésa punika sinebut Gendhingan amargi masyarakaté kagungan pakulinan nggendhing, tegesipun main gendhing utawa musik gamelan. Kesenian rakyat ing désa punika biasanipun ngginakaken gendhing minangka iringan. Kesenian rakyat ingkang ngrembaka ing Gendhingan antawisipun tayub, kethoprak, lan wayang. Saben wonten tanggapan, swarané gendhing mesthi kumandhang. Mula saka punika, désa punika sinebut Gendhingan.\r\n\r\nMiturut Babad Gendhingan, Adipati Kertonegoro punika putra saking Raja Mataram, ingkang wekdal punika puser pamaréntahané wonten Kartasura. Kertonegoro punika putra saking garwa selir, ingkang dipun asuh déning Ki Ageng Jogorogo. Wiwit alit, piyambakipun dipun gembleng ngèlmu utama, dados landasan urip menungso\r\n\r\nKertonegoro tuwuh dados satriya gagah, wani, pinter, lan bijaksana. Piyambakipun katon langkung unggul tinimbang bocah-bocah sanès ing umur sami. Ing babagan olah kanuragan lan budi pekerti, piyambakipun ngedab-edabi. Adipati Kertonegoro ugi kagungan watak andhap asor lan remen nulungi rakyat cilik. Kabeh punika amargi piwulang lan asuhané Ki Ageng Jogorogo.\r\n\r\nKetika sampun dewasa, Kertonegoro dipun ajak sowan dhateng Sang Prabu ing Kartasura. Sang Prabu sanget remen lan bangga mirsani Kertonegoro ingkang gagah lan bagus rupané. Sang Prabu lajeng maringi pangaksama lan ngandharaké yèn Kertonegoro punika putrané piyambak. Sang Prabu ugi matur panuwun dhumateng Ki Ageng Jogorogo ingkang sampun ngopeni lan nggulawenthah putrané kanthi saé.\r\n\r\nSoale Kertonegoro dipun anggep sampun pantes dados pemimpin, piyambakipun lajeng diwisudha dados Adipati Gendhingan kanthi gelar Kanjeng Raden Tumenggung Anom Arya Kertonegoro.\r\n\r\nKetika pemerintah, Kertonegoro biso nglajengaken paprentahan kanthi tumata lan adil, dipun bantu déning Patih Ronggolono ingkang wasis babagan pamréntahan. Mula boten nggumun yèn Kadipaten Gendhingan dados maju lan rakyaté hidup makmur.\r\n\r\nTapi, kamajuan punika ndadèkaké para adipati sakiwa-tengené meri. Wong-wong mau lajeng sekongkol kaliyan bangsa Walanda kanggé ngancur ne Kabupaten Gendhingan.\r\n\r\nPermusuhan punika kadadosan amargi bangsa Walanda nindakaké panyengsaraan marang rakyat cilik kanthi sawenang-wenang. Adipati Kertonegoro boten tega nyawang rakyaté dipun tindhes. Amarga piyambakipun béla rakyat, bangsa Walanda nganggep Kertonegoro dados mungsuh. Luwih-luwih sasampuné Walanda mangertosi yèn tilas prajurité Pangeran Diponegoro dipun ayomi déning Kertonegoro.\r\n\r\nPerang ageng boten biso di cegah. Walanda kaping pirang-pirang kalah perang. Adipati Kertonegoro dipun dhukung déning rakyaté ingkang padha rukun lan wani mbéla tanah kelairan. Semboyané prajurit Gendhingan yaiku:\r\n\r\n> “Lemah sakilan ditohi pati” — sejengkal lemah bakal dibéla nganti pati.\r\n\r\n\r\n\r\nBangsa Walanda saya giris amargi Patih Ronggolono, senapatiné Kabupaten Gendhingan, kagungan kasekten lan kawruh perang ingkang duwur. Ora ana gaman sing bisa natoni awaké. Tombak lan peluru boten mempan.\r\n\r\nAmarga gak saguh menang cara jujur, Walanda lajeng ngginakaké cara licik. Para adipati ingkang ora seneng karo Kertonegoro padha purapura ngajak bedhamèn, nglereni perang. Adipati Kertonegoro dipun undang rawuh ing pahargyan perdamaian minangka pralambang paseduluran.\r\n\r\nNalika pahargyan punika dipun wiwiti kanthi tayub kang rame, Adipati Kertonegoro rawuh kanthi waspada. Nanging dereng sempat lenggah, prajurit Walanda kanthi gegaman nggepung lan nyerang piyambakipun. Papan pahargyan punika langsung dados ajang paprangan, lan wiwit saking wekdal punika papan mauw sinebut Kajangan.\r\n\r\nAdipati Kertonegoro boten mundur sanajan kaélingi prajurit Walanda kang tanpa cacah. Piyambakipun perang kados banthèng ketaton.\r\nPager Waja, jaran sekti kagungané Adipati, krungu swarané bendarané lan banjur mberot nganti tali pangiketé pedhot. Pager Waja mlebu palagan, nyepak lan nyundhul prajurit Walanda nganti akèh sing mati.\r\n\r\nAdipati Kertonegoro pungkasané kasil diselamatkan, banjur nyengklak Pager Waja lan terus perang nganti akeh musuh tiwas. Amarga pasukan Walanda luwih akèh, Adipati Kertonegoro kapeksa mundur. Pager Waja lajeng mlumpat dhuwur kaya mabur ninggalaké medan perang.\r\n\r\nSasampuné kadadosan punika, Walanda ngepung Kadipaten Gendhingan. Adipati Kertonegoro nyiapaké prajurit-prajurité kanggo nglawan. Akeh prajurit Walanda mati lan pasukané kocar-kacir. Nanging, Patih Ronggolono pungkasané gugur ing peperangan, ndadèkaké semangat prajurit Gendhingan mudhun.\r\n\r\nKabupatemn Gendhingan banjur kasil direbut Walanda. Patih Ronggolono dipun anggep kusumaning bangsa, lan dimakamaké wonten Gunung Jabalkadhas, Ngrambe.\r\n\r\nAdipati Kertonegoro lajeng mundur saperlu nata kekuwatan anyar. Sasampuné kuwat, piyambakipun nyerang malih Kadipaten Gendhingan ingkang sampun dipun kuasani Walana. Perang ageng boten saged dipun kendhalèkaké. Akèh prajurit gugur ing palagan.\r\n\r\nPungkasané Kadipaten Gendhingan kasil direbut malih, naging kahanané sanget nrenyuhake. Kutha kadipaten ambruk lan kobong dados awu, pemerintahan boten saged diterusane\r\n\r\n\r\nKanjeng Adipati Kertonegoro lajeng ninggalake tlata Gendhengan lan nyeeppoi wonten neng papan sepi, laladan , dumugi pungkasanin gesangipun.

ekrik 2025-10-17 08:24:56

cerita yang sangat menarik

Lk 2025-10-17 08:15:09

MENARIK

cp 2025-10-17 08:06:42

👍🏻👍🏻👍🏻

halo 2025-10-17 08:02:50

cerita yang bagus😍

Gullllllll 2025-10-17 07:58:11

Cerita yang asik & menarik

Budi Hantara 2025-10-16 20:35:23

Terus berkarya untuk mewujudkan budaya literasi yang bermanfaat dan bermartabat.\r\nPada saatnya kita akan dikenal dan dikenang karena karya.\r\nSalam Kreativitas Tanpa Batas.

← Kembali ke Daftar Artikel